Το σκεπτικό
«Η κατ’ άρθρο 2
παρ. 1 Συντάγματος, πρωταρχική υποχρέωση
της Πολιτείας να σέβεται και να προστατεύει την αξία του ανθρώπου θέτει ως όριο κάθε πολιτειακής πράξης, συνεπώς
και της δικαστικής απόφασης, τη διατήρηση εκείνων των συνθηκών διαβιώσεως του
πολίτη που θα του επιτρέπουν να ζει με αξιοπρέπεια».
Μια «κατώτερη δικαστής», ειρηνοδίκης Πειραιά, ορίζει στο σκεπτικό της απόφασής της, τόσο απλά και κατανοητά, την «κόκκινη γραμμή» για κάθε πολιτειακή
πράξη αλλά και για κάθε δικαστική απόφαση... Και αυτή είναι η αξιοπρέπεια του πολίτη.
Στη συνέχεια του σκεπτικού της, που περιποιεί τιμή στη
Θέμιδα, η ειρηνοδίκης Πειραιά, η οποία δεν θα γίνει ποτέ διάσημη όπως κάποιοι
δικαστές ανώτατων δικαστηρίων που επιλύουν σημαντικές διαφορές δημόσιου
συμφέροντος, αλλά το όνομά της έχει γραφτεί ανεξίτηλα στις ψυχές της
οικογένειας της οποίας διέσωσε το
σπίτι, γράφει:
«Περαιτέρω, η διάταξη του αρθρ.388 ΑΚ, σε συνδυασμό με την αρχή της καλόπιστης εκτέλεσης των ενοχών που καθιερώνεται από τη
διάταξη του άρθρ. 288 ΑΚ, στοχεύει
στην οριοθέτηση της παροχής του οφειλέτη
και την επαναφορά της ισορροπίας
μεταξύ των μερών, αφού ληφθεί υπόψη
η παροχή εκείνου που διαταράχθηκε λόγω διαφόρων απρόβλεπτων περιστατικών, χωρίς να παραβλέπεται η ασφάλεια των
συναλλαγών και γενικότερα του Δικαίου. Εξάλλου, η υποχρέωση των πολιτών και ο
εξ αυτής αποκλεισμός του από την
οικονομική και κοινωνική δραστηριότητα οδήγησε στη θέσπιση του Ν.
3869/2010, με σκοπό την απελευθέρωση των
οφειλετών από την κατάσταση παραγωγικής αδράνειας και εγκλωβισμού στην
οποία έχουν περιέλθει, γίνεται δε μνεία ότι υπερχρεωμένο είναι το νοικοκυριό
εκείνο, του οποίου, μετά την αφαίρεση
των αναγκαίων δαπανών για την κάλυψη των καθημερινών αναγκών, το εναπομείναν υπόλοιπο των εισοδημάτων δεν επαρκεί για την εκ μέρους του
οφειλέτη εκπλήρωση των ληξιπρόθεσμων και
μη οφειλών του προς τους πιστωτές του. Βασικότερες αιτίες υπερχρέωσης
θεωρούνται η εισοδηματική στενότητα,
τα υψηλά επιτόκια στον χώρο της καταναλωτικής πίστης, οι επιθετικές πρακτικές προώθησης των
πιστώσεων, οι ατυχείς
προγραμματισμοί, αλλά και τυχόν απρόβλεπτα
γεγονότα στη ζωή των δανειοληπτών».
Απαντώντας
δε στο πάγιο επιχείρημα των τραπεζών
περί δολιότητας των δανειοληπτών,
επισημαίνει: Δεν νοείται δολιότητα
του οφειλέτη μόνο βάσει του γεγονότος ότι
προέβη σε ανάληψη υποχρεώσεων των οποίων η εξυπηρέτηση είναι επισφαλής, αλλά απαιτείται και πρόκληση άγνοιας της επισφάλειας στους πιστωτές του, ούτε στην περίπτωση που ο οφειλέτης έκανε χρήση αναχρηματοδοτήσεων για να
εξασφαλίσει επίπεδο ζωής ανώτερο εκείνου που του επέτρεπε το εισόδημά του ή
όταν απλώς δεν βρίσκεται σε συνεχή αναζήτηση αύξησης των εισοδημάτων του ή των
περιουσιακών του στοιχείων».
Ευθύνες στις
τράπεζες
Στο σκεπτικό μιας
ακόμη απόφασης που αντικατοπτρίζει
την πάγια νομολογία των Ειρηνοδικείων
της χώρας, με την οποία αποδίδεται
τεράστια ευθύνη στα πιστωτικά ιδρύματα για την ανεύθυνη και εγκληματική πολιτική τους απέναντι στους δανειολήπτες
αλλά και στην ελληνική οικονομία,
αναφέρεται:
«Τα υψηλά επιτόκια στον χώρο ιδίως της καταναλωτικής
πίστης, οι επιθετικές πρακτικές προώθησης των πιστώσεων, ατυχείς
προγραμματισμοί, απρόβλεπτα γεγονότα στη ζωή (απώλεια εργασίας κ.ά.) αποτέλεσαν
παράγοντες που, δρώντας υπό την απουσία
θεσμών συμβουλευτικής υποστήριξης των καταναλωτών σε θέματα υπερχρέωσης,
συνέβαλαν ανενόχλητα στην αυξανόμενη
υπερχρέωση νοικοκυριών που, αδυνατώντας
εν συνεχεία να αποπληρώσουν τα χρέη τους, υπέστησαν και υφίστανται τις αλυσιδωτά επερχόμενες καταστροφικές
συνέπειές της, προκειμένου δε να αντιμετωπιστεί το πραγματικό, ιδιαίτερα
μεγάλο και οξυμένο πρόβλημα της ελληνικής κοινωνίας κατά τρόπο ουσιαστικό,
σύγχρονο, θεσμικό, εναρμονισμένο με τις επιταγές ενός σύγχρονου κοινωνικού
κράτους δικαίου, οδήγησαν στη θέσπιση των διατάξεων αυτών του νόμου, με τους
όρους και τις προϋποθέσεις που θέτει».
Ενδεικτικές
αποφάσεις υπέρ
αιτούντων για υπαγωγή στον
νόμο Κατσέλη
Υπόθεση 1
- Ο αιτών είχε λάβει στεγαστικό
δάνειο 240.000 ευρώ όταν οι συνολικές αποδοχές του ίδιου και της συζύγου του ανέρχονταν στις 6.000
ευρώ. Έναν χρόνο μετά τη λήψη του δανείου έχασαν κι οι δύο τη δουλειά τους. Τρία χρόνια –κατά τη συζήτηση της
αίτησης– μετά, είχε βρει δουλειά μόνο ο
σύζυγος, με μηνιαίες αποδοχές 1.300
ευρώ – όσο ήταν και η μηνιαία δόση του δανείου.
Η απόφαση που εκδόθηκε (Ειρηνοδικείο Κρωπίας) προέβλεπε ότι από την έκδοση της οριστικής
απόφασης (Ιούνιο του 2015 ) και για δύο
χρόνια δεν καταβάλλεται καμία δόση στην τράπεζα. Στη συνέχεια
θα καταβάλλονται 350 ευρώ και μετά την πενταετία και για είκοσι χρόνια θα καταβάλλονται 200 ευρώ τον μήνα. Το δάνειο κουρεύτηκε κατά 72%.
Υπόθεση 2
- Η οικογένεια,
με δύο ανήλικα παιδιά, είχε λάβει τέσσερα καταναλωτικά δάνεια ύψους 120.000 ευρώ, για την αναπαλαίωση ενός σπιτιού του 1930 (από κληρονομιά). Κατά τη συζήτηση της αίτησής
τους η σύζυγος, που νοσεί με σκλήρυνση
κατά πλάκας, λάμβανε επίδομα 700
ευρώ και ο ιδιωτικός υπάλληλος
σύζυγος, ο οποίος είχε υποστεί
έμφραγμα, λάμβανε μισθό 610 ευρώ.
Οι δόσεις δανείων ανέρχονταν συνολικά στα 900 ευρώ μηνιαίως. Με την προσωρινή απόφαση έπεσαν στα 100 ευρώ.
Το Ειρηνοδικείο
Αθήνας στην οριστική του
απόφαση κούρεψε το δάνειο στις
44.000 ευρώ και όρισε να
καταβάλλονται 50 ευρώ μηνιαίως για τρία χρόνια και στη συνέχεια όρισε 240 δόσεις από 184,93 τον μήνα.
Υπόθεση 3
- Η αιτούσα 54χρονη,
άνεργη, με μηδενικό ατομικό εισόδημα,
παντρεμένη με δύο παιδιά ενήλικα. Ο
σύζυγος, συνταξιούχος, λάμβανε όταν κατατέθηκε η αίτηση 985,35 ευρώ σύνταξη και επικουρική της τάξης των 146 ευρώ. Και οι
δύο γιοι της οικογένειας ήταν άνεργοι.
Ο σύζυγος πάσχει από κατάθλιψη καθώς και εμμένουσα οσφυαλγία-δισκοπάθεια σε πολλαπλά επίπεδα.
Η αιτούσα χρωστούσε
σε δύο τράπεζες συνολικό ποσό
96.386,55 ευρώ. Η δόση των στεγαστικών αυτών δανείων ανερχόταν σε 500
ευρώ μηνιαίως. Όταν λήφθηκαν τα δάνεια, το μηνιαίο εισόδημα του συζύγου ανερχόταν στα 1.800 ευρώ.
Το σύνολο των χρεών
ξεπέρασε τις 170.000 ευρώ και τώρα θα καταβάλει περί τις 70.000 ευρώ σε βάθος εικοσαετίας.
Στο σκεπτικό της απόφασης αναφέρεται ότι «έχει περιέλθει χωρίς δόλο σε γενική και
μόνιμη αδυναμία πληρωμής και, λόγω της ηλικίας της (54 ετών) αλλά και
της οικονομικής ύφεσης που διέρχεται
η χώρα μας, δεν μπορεί να ανεύρει
εργασία ούτε η ίδια ούτε τα δύο τέκνα της ενόψει του υψηλότατου ποσοστού ανεργίας στις νέες ηλικίες. Η αντικειμενική αξία της κατοικίας
στην οποία διαμένει όλη η οικογένεια
προσδιορίζεται στις 57.204.53 ευρώ
και η εμπορική στις 75.000 ευρώ».
Η οριστική απόφαση
διατάσσει μηδενικές καταβολές επί τετραετία. Εξαιρεί από την εκποίηση το
50% της πλήρους κυριότητας του όμορου σε σχέση με το οικόπεδο που
βρίσκεται η κύρια κατοικία της αιτούσας οικοπέδου.
Εξαιρεί από την εκποίηση το 100% της
πλήρους κυριότητας της κατοικίας της και ορίζει να καταβάλει μετά την
τετραετία και σε βάθος εικοσαετίας στην πρώτη τράπεζα 265 ευρώ τον μήνα και στη δεύτερη
τράπεζα μετά την εικοσαετία 247 ευρώ για
λίγους μήνες, οπότε και
επέρχεται εξόφληση.
Υπόθεση 4
- Με άλλη απόφαση του Ειρηνοδικείου
Λάρισας, υπερχρεωμένος δανειολήπτης –ανθυπολοχαγός
του Ελληνικού Στρατού– απαλλάχθηκε
από δυσβάστακτο χρέος. Σύμφωνα με την απόφαση, οι συνολικές οφειλές του ήταν 227.756,21 ευρώ σε δύο τράπεζες.
Όπως αναφέρεται στη δικαστική απόφαση, ο ανθυπολοχαγός είδε τις αποδοχές του μαζί με της συζύγου του να μειώνονται κατά 4.000 ευρώ ετησίως λόγω
των συνεχών μειώσεων των μισθών τους.
Επιβλήθηκε η
καταβολή συνολικά 58.500
ευρώ μέσα σε 24 έτη και διαγράφτηκε το υπόλοιπο ποσό των 169.256 ευρώ, δηλαδή το ποσοστό διαγραφής έφτασε το 74,5% μετά την κανονική εφαρμογή της
αποφάσεως.
Υπόθεση 5
- Άλλη απόφαση, από το Ειρηνοδικείο Αθήνας, που αφορά ημιαπασχολούμενη
μητέρα ανήλικου παιδιού. Ορίστηκε τριετής
περίοδος χάριτος και μετέπειτα καταβολή
δόσης ύψους μόλις 206 ευρώ.
Υπόθεση 6
- Με άλλη απόφαση, πάλι του Ειρηνοδικείου Αθήνας, διασώθηκε
52χρονη ιδιωτική υπάλληλος η οποία έπαθε
κατάθλιψη λόγω ανεργίας και είχε
μάλιστα αυτοδηλητηριαστεί. Σήμερα τη
συντηρεί η μητέρα της με σύνταξη 600
ευρώ. Η γυναίκα χρωστούσε σε
τρεις τράπεζες περί τις 50.000 ευρώ.
Με την οριστική απόφαση θα πληρώνει μόνο για τέσσερα χρόνια από 50 ευρώ
τον μήνα.
Υπόθεση 7
- Το Ειρηνοδικείο
Θήβας κούρεψε χρέος άνεργου δανειολήπτη ύψους 135.000 ευρώ κατά 83%. Του όρισε να
καταβάλλει επί πενταετία σε δυο
τράπεζες συνολικά 100 ευρώ τον μήνα.
Όταν υπέβαλλε την αίτηση, επρόκειτο για
άνεργο 52χρονο μηχανουργό, με άνεργη σύζυγο και δύο ανήλικα παιδιά.
Υπόθεση 8
Πρόκειται για μια γυναίκα,
αγρότισσα από την Δυτική Αχαΐα, η οποία προσέφυγε στο Ειρηνοδικείο
Πατρών καθώς είχε χρέη ύψους 436.000 ευρώ και δύο αγροτικά
ακίνητα υπό κατάσχεση. Υποστήριξε ότι αδυνατούσε να τα αποπληρώσει
και το Δικαστήριο προέβη σε κούρεμα της τάξεως του 90% περίπου!
Αποφάσισε ότι θα
καταβάλλει το ποσό των 250 ευρώ για 60 μήνες,δηλαδή της επιδίκασε
το συνολικό ποσό των 15.000 ευρώ σε μια πενταετία και διέσωσε
τα δύο ακίνητα.
«Μια γενναία απόφαση
που ελήφθη από το Ειρηνοδικείο Πατρών και αποδεικνύει ότι υπάρχει
ελπίδα για τους δανειολήπτες από την ορθή εφαρμογή του Νόμου Κατσέλη,
ο οποίος θα έχει ισχύ μέχρι τις 31 -12 -2018. Θα πρέπει λοιπόν
οι δανειολήπτες – φυσικά πρόσωπα να σπεύσουν να ενταχθούν στο Νόμο,
καθώς δεν μπορούν να κάνουν χρήση του εξωδικαστικού μηχανισμού».
Εκκρεμούν 400.000
αιτήσεις
Για να αντιληφθεί κανείς το σπουδαίο έργο που επιτελούν τα τελευταία χρόνια τα Ειρηνοδικεία της χώρας (μόνο στην περιφέρεια Αττικής υπάρχουν 20),
αρκεί να επισημανθεί ότι από την αρχική
εφαρμογή του νόμου τον μήνα Αύγουστο
του έτους 2010 έχουν εκδοθεί σε πανελλαδικό
επίπεδο χιλιάδες δικαστικές
αποφάσεις ανακούφισης για τα
νοικοκυριά που απώλεσαν εισοδήματα
σε βαθμό που δεν τους επέτρεπε να συνεχίσουν να ανταποκρίνονται στις αρχικές δανειακές τους υποχρεώσεις, ενώ ήδη εκκρεμούν προς συζήτηση περισσότερες
από τετρακόσιες χιλιάδες (400.000)
αιτήσεις για εκδίκαση, σε δικασίμους
που έχουν προσδιοριστεί μέχρι και το
έτος... 2031. Μόνο στο Ειρηνοδικείο
Αθηνών, ο αριθμός των εκκρεμών αιτήσεων άγγιξε την περασμένη
χρονιά τις εκατόν τριάντα χιλιάδες
(130.000)!
