Προοίμιο
Τον οδικό χάρτη στο ξεσκαρτάρισμα των «κόκκινων» δανείων αποφάσισαν από
κοινού τα στελέχη του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης και το κουαρτέτο
των δανειστών, σε μια προσπάθεια αμέσως μετά την ολοκλήρωση της ανακεφαλαιοποίησης
των τραπεζών να ξεκινήσει η εξυγίανση των δανειακών χαρτοφυλακίων. Τα επισφαλή,
«κόκκινα» και προβληματικά δάνεια ανέρχονται πλέον -μετά την επιδείνωση των
τελευταίων μηνών-στα 110 δισ. ευρώ (100 δισ. ευρώ ήταν στο τέλος του 2014),
ποσό που... ζαλίζει και χρήζει άμεσης αντιμετώπισης με ριζικό και ενεργό τρόπο,
ούτως ώστε ένα μέρος αυτών να κα-ταστεί αποδοτικό και όποιο κομμάτι διαπιστωθεί
πως είναι μη αναστρέψιμο να φύγει από τους τραπεζικούς ισολογισμούς. Η
εξυγίανση αναμένεται να απελευθερώσει κεφάλαια που εκτιμάται ότι Θα
κατευθυνθούν προς βιώσιμες επιχειρήσεις. Σήμερα τα επισφαλή επιχειρηματικά
δάνεια (πολύ μικρές, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις) ανέρχονται σε 50 δισ. ευρώ,
τα «κόκκινα» και προβληματικά στεγαστικά σε 30 δισ. ευρώ, τα αντίστοιχα
καταναλωτικά σε 15-17 δισ. ευρώ, ενώ τα υπόλοιπα είναι δάνεια προς τον αγροτικό
τομέα. Για την αντιμετώπιση των επισφαλών επιχειρηματικών δανείων (για μικρές
και μεσαίες επιχειρήσεις) Θα επιστρατευθεί ο νόμος Δένδια, σε συνδυασμό με τις
αλλαγές που έγιναν στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας. Οσον αφορά τα στεγαστικά
και τα καταναλωτικά, «πιλότος» για την αντιμετώπισή τους θα είναι οι λύσεις του
Κώδικα Δεοντολογίας της Τράπεζας της Ελλάδος, καθώς και αλλαγές του νόμου
Κατσέλη, στον οποίο Θα μπορούν πλέον να υπάγονται και τα χρέη των ιδιωτών προς την
εφορία, τα ασφαλιστικά ταμεία και του ΟΤΑ. Επίσης, θεσπίζεται το κριτήριο
εύλογων δαπανών στα 1.100 ευρώ ανά νοικοκυριό τον μήνα.
Το
χρονοδιάγραμμα
Πρώτος σταθμός στη μάχη εναντίον της γάγγραινας των «κόκκινων» δανείων
Θα είναι ο Δεκέμβριος του 2015. Εως τότε θα πρέπει οι τράπεζες σε συνεργασία με
τις αρμόδιες φορολογικές Αρχές να εντοπίσουν τους μεγαλοοφειλέτες και να
διαχωρίσουν τους «βιώσιμους» από τους «μη βιώσιμους». Στόχος της κίνησης αυτής
είναι να... αποκαλυφθούν οι «στρατηγικά μπαταχτσήδες» (δηλαδή όσοι έχουν και
δεν πληρώνουν) και να δημιουργηθεί δίχτυ προστασίας για τις ευπαθείς κοινωνικά
ομάδες, που -σύμφωνα με το τρίτο μνημόνιο- πρέπει να τύχουν προστασίας. Αμέσως
μετά και έως τον Μάρτιο του 2016 θα πρέπει να θεσμοθετηθεί ένα νέο πλαίσιο
εξωδικαστικής επίλυσης για υπερχρεωμένους δανειολήπτες, με στόχο την επιτάχυνση
και απλούστευση των διαδικασιών. Παράλληλα, έως τον Φεβρουάριο του 2016 η
Τράπεζα της Ελλάδος θα θέσει για τις τράπεζες συγκεκριμέ-νους στόχους για τη
μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, μέσω ρυθμίσεων, εκποίησης περιουσιακών
στοιχείων ή πώλησης χαρτοφυλακίου δανείων. Οι τράπεζες θα κληθούν να υποβάλουν
σχέδια μείωσης.
Ορόσημο
Εως τον Δεκέμβριο τον 2015 θα πρέπει οι τράπεζες, σε συνεργασία με τις
αρμόδιες φορολογικές Αρχές, να εντοπίσουν τους μεγαλοοφειλέτες και να
διαχωρίσουν τους «βιώσιμους» από τούς «μη βιώσιμους». Στόχος της κίνησης αυτής
είναι να... αποκαλυφθούν οι «στρατηγικά μπαταχτσήδες» (δηλαδή όσοι έχουν και
δεν πληρώνουv.)
FUNDS
Στον νόμο προβλέπεται η δημιουργία νέων επιχειρήσεων (πλην τραπεζών) που
Θα παρέχουν υπηρεσίες διαχείρισης μη εξυπηρετούμενων δανείων. Το τρίτο μνημόνιο
αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο πώλησης δανείων σε ξένα funds.
Δίκτυ
Για τους οικονομικά αδύναμους προβλέπεται, εφόσον διαθέτουν τα
απαραίτητα αποδεικτικά στοιχεία, προστασία της πρώτης κατοικίας από τους
πλειστηριασμούς, αλλά και μέτρα στήριξης.
Εταιρικά
Για την αντιμετώπιση των επισφαλών επιχειρηματικών δανείων (για μικρές
και μεσαίες επιχειρήσεις) θα επιστρατευθεί ο νόμος Δένδια, σε συνδυασμό με τις
αλλαγές που έγιναν στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας
Οι
απαντήσεις σε 10 + 1 καυτά ερωτήματα που αφορούν τις προσφάτως νομοθετηθείσες
ρυθμίσεις των «κόκκινων» δανείων.
1 Τι θα
γίνει με τα «κόκκινα» δάνεια των πολύ μεγάλων και μεγάλων επιχειρήσεων που θα
κριθούν βιώσιμες; Πώς θα ρυθμιστούν;
Στις πολύ μεγάλες (περίπου 900) και μεγάλες (10.000) επιχειρήσεις η
τράπεζα μπορεί να προχωρήσει σε άμεση μετοχοποίηση των δανείων ή, σε συνεργασία
με τους βασικούς μετόχους να εκπονήσει business ρΙαη με στόχο την εξυγίανση της
επιχείρησης. Στην περίπτωση που οι μέτοχοι δεν δεχθούν να καλύψουν μέρος των
επισφαλειών, η τράπεζα θα μπορεί να αλλάξει το μάνατζμεντ και εν συνεχεία να
πουλήσει την επιχείρηση σε ξένο ή Έλληνα επενδυτή. Όλα αυτά εφόσον η επιχείρηση
κριθεί βιώσιμη.
2.Εάν η
επιχείρηση κριθεί μη βιώσιμη, τι Θα συμβεί;
Στην περίπτωση αυτή, η τράπεζα μπορεί να προχωρήσει σε ταχεία εκποίηση
των περιουσιακών στοιχείων, καθώς ο νόμος δίνει τη δυνατότητα στις τράπεζες και
σε άλλους πιστωτές της επιχείρησης-εφόσον κατέχουν το 40% των υποχρεώσεών της -να
καταθέσουν αίτηση στο Μονομελές Πρωτοδικείο της περιοχής με την οποία θα ζητούν
τον διορισμό ειδικού διαχειριστή. Εκείνος με τη σειρά του, αφού διενεργήσει απογραφή
του
ενεργητικού της επιχείρησης, θα προκηρύξει δημόσιο πλειοδοτικό διαγωνισμό
για την εκποίηση του ενεργητικού - είτε συνολικά, είτε κατά τμήματα.
3.Τι Θα
ισχύσει για τα «κόκκινα» δάνεια των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και επαγγελματιών;
Σύμφωνα με τον νόμο Δένδια, στη ρύθμιση μπορούν να ενταχθούν μικρές
επιχειρήσεις και επαγγελματίες που στις 31 Δεκεμβρίου του 2013 (οι ημερομηνίες
κατά πάσα πιθανότητα θα αλλάξουν, καθώς ο νόμος ψηφίσθηκε τον Νοέμβριο του 2014
και σήμερα έχουν μεταβληθεί τα δεδομένα στην οικονομία) είχαν πωλήσεις μέχρι
2,5 εκατ. ευρώ. Έχουν τη δυνατότητα να ζητήσουν διαγραφή οφειλών έως και 50%
εφόσον πληρούν σωρευτικά τις εξής προϋποθέσεις: δεν έχουν υποβάλει αίτη-ση για
ένταξη στον νόμο Κατσέλη, δεν έχουν νομικώς λυθεί ως εταιρείες ούτε έχει σταματήσει
η δραστηριότητά τους δεν έχουν υποβάλει αίτηση για πτώχευση και δεν έχουν
καταδικαστεί τελεσιδίκως για φοροδιαφυγή ή και απάτη σε βάρος του Δημοσίου. Οι
διαγραφές των απαιτήσεων και των τόκων γίνονται εφόσον οι οφειλέτες την 30ή
Ιουνίου του 2014 είχαν προς την τράπεζα οφειλή σε καθυστέρηση τουλάχιστον 90
ημερών, είτε επίδικη είτε ρυθμισμένη, δεν είχαν φορολογική ή ασφαλιστική
ενημερότητα λόγω ληξιπρόθεσμων οφειλών ή είχαν ενημερότητα λόγω ρύθμισης και
είχαν μία ή περισσότερες οφειλές προς την τράπεζα συνολικού ύψους 500.000 ευρώ.
Το ποσό του δανείου που Θα ρυθμιστεί δύναται να αποπληρωθεί σε 100 δόσεις.
4.Στην περίπτωση
εκποίησης μίας επιχείρησης(μικρής, μεσαίας, μεγάλης), ποιος έχει προτεραιότητα
αποπληρωμής;
Ο νέος Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας παρέχει στις τράπεζες προτεραιότητα
ικανοποίησης από τα έσοδα πλειστηριασμών έναντι του Δημοσίου και των
εργαζομένων. Πρόκειται για δραστική αλλαγή, καθώς από τη μία, οι τράπεζες αποκτούν
κίνητρο για την εκποίηση περιουσιακών στοιχείων και, από την άλλη, οι επιχειρηματίες
κινδυνεύουν να χάσουν τις εταιρείες τους ή assets των εταιρειών, χωρίς να διευθετηθούν ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις προς
εργαζομένους και Δημόσιο, οι οποίες έχουν και ποινική διάσταση.
5.Θα
πουλήσουν οι ελληνικές τράπεζες προβληματικά δάνεια σε ξένα funds;
Η κυβέρνηση τονίζει ότι κάτι τέτοιο δεν πρόκειται να συμβεί. Ωστόσο, στο
τελικό κείμενο των προαπαιτούμενων της συμφωνίας για το τρίτο μνημόνιο δεν
υπάρχει κανένας τέτοιου τύπου περιορισμός αντιθέτως προκρίνεται η θέσπιση
νέων εργαλείων που θα επιτρέψουν να δημιουργηθεί «μια δυναμική αγορά μη
εξυπηρετούμενων δανείων». Τραπεζικές πηγές αναφέρουν ότι επί της ουσίας
απελευθερώνεται η πώληση δανείων σε ξένα funds.
6.Αποτελεί
προστασία η ένταξη στον νόμο Κατσέλη;
Ο νόμος Κατσέλη αποτελεί το ιδιωτικό πτωχευτικό δίκαιο, ωστόσο
αναμένονται αλλαγές καθώς οι διατάξεις του δίνουν τη δυνατότητα χρήσης σε
μπαταχτσήδες εις βάρος των πραγματικά αδύναμων. Ακόμα μία αλλαγή θα είναι η
άμεση εκδίκαση των υποθέσεων και όχι στη δεκαετία και άνω, όπως ήταν έως
σήμερα.
7.Πώς Θα
ρυθμίζονται τα «βαθιά κόκκινα» στεγαστικά δάνεια;
Στην κατηγορία αυτή ανήκουν περίπου 100.000 δανειολήπτης με δάνεια
συνολικής αξίας περίπου 9 δισ. ευρώ, που δεν προβλέπεται να είναι σε θέση να
πληρώσουν το δάνειό τους το οποίο στις περισσότερες των περιπτώσεων έχει ήδη
καταγγελθεί. Η λύση που προκρίνεται βασίζεται στον Κώδικα Δεοντολογίας της Τράπεζας
της Ελλάδος και ορίζει: Πρώτον, την εθελοντική παράδοση του ανυπόθηκου δανείου
και του ακινήτου στην τράπεζα. Επί της ουσίας ο δανειολήπτης δίνει το ακίνητο
και τελειώνει με το δάνειο. Δεύτερον, το lease bαck του ακινήτου. Στην
περίπτωση αυτή ο δανειολήπτης μεταβιβάζει την κυριότητα του ακινήτου στην
τράπεζα και υπογράφει σύμβαση leasing, η οποία του εξασφαλίζει τη δυνατότητα
μίσθωσης και χρήσης του ακινήτου για τουλάχιστον 5 χρόνια. Τρίτον, ο
δανειολήπτης πουλά το ακίνητο στην τράπεζα και εν συνεχεία το ενοικιάζει για 3
χρόνια. Τέταρτον, θα δίνεται η δυνατότητα ανταλλαγής του υφιστάμενου
στεγαστικού με άλλο δάνειο μικρότερης αξίας. Στην περίπτωση αυτή πουλά το
ακίνητο, αποπληρώνει την τράπεζα (η οποία διαγράφει ό,τι ποσό απομείνει) και
παίρνει νέο δάνειο για αγορά σπιτιού μικρότερης αξίας.
8.Τι γίνεται
στην περίπτωση που ο δανειολήπτης του στεγαστικού χρωστάει μεν, αλλά η αδυναμία
του κρίνεται προσωρινή με βάση την απασχόλησή του;
Η ήπιας μορφής ρύθμισης είναι βραχυπρόθεσμου χρονικού ορίζοντα, δηλαδή
με διάρκεια ζωής μικρότερη των 5 ετών, και θα αντιμετωπίζει περιπτώσεις που οι
δυσκολίες αποπληρωμής από την πλευρά του δανειολήπτη κρίνονται βάσιμα
προσωρινές. Το πακέτο λύσεων, το οποίο θα προτείνουν οι τράπεζες, προβλέπει:
Την καταβολή για 5 έτη μόνο τόκων, τη μείωση της δόσης περίοδο χάριτος ενός έτους
με αναστολή πληρωμών και τη δυνατότητα ο δανειολήπτης να μεταφέρει χρονικά μία
δόση του δανείου.
9.Τι θα γίνει
με τα στεγαστικά όσων το εισόδημα έχει μειωθεί και δεν προβλέπεται βελτίωση της
οικονομικής τους κατάστασης;
Η ρύθμιση αναμένεται να είναι μακροχρόνιου χρονικού ορίζοντα, με
διάρκεια μεγαλύτερη των 5 ετών. Στις περιπτώσεις αυτές θα λαμβάνονται υπόψη
συντηρητικές παραδοχές για την εκτιμώμενη μελλοντική ικανότητα αποπληρωμής του
δανειολήπτη μέχρι τη λήξη του προγράμματος αποπληρωμής. Η ρύθμιση προβλέπει:
Μόνιμη μείωση του επιτοκίου, αλλαγή του τύπου του επιτοκίου (κυμαινόμενο ή
σταθερό) και επιμήκυνση της διάρκειας του δανείου. Για την κατηγορία αυτή οι
τράπεζες αναμένεται να εφαρμόσουν το σπάσιμο του δανείου σε δύο τμήματα: σε ένα
για το οποίο ο δανειολήπτης θα μπορεί να αποπληρώνει με βάση την υφιστάμενη και
την εκτιμώμενη μελλοντική ικανότητα αποπληρωμής. Το υπόλοιπο-που κατά μέσο όρο
εκτιμάται στο 30%- θα «παγώνει» άτοκο για 15 έτη και θα τακτοποιείται τότε είτε
με μερικό κούρεμα είτε με ρευστοποίηση περιουσίας ή άλλου είδους διευθέτηση, η
οποίο -σημειωτέον- θα συμφωνείται εξαρχής από τα δύο μέρη.
10. Θα
γίνονται πλειστηριασμοί πρώτης κατοικίας;
Κυβέρνηση και «θεσμοί» συμφώνησαν ότι πλειστηριασμοί δεν Θα γίνονται
μόνο για όσους αποδεικνύουν ότι έχουν πραγματική αδυναμία. Στο πλαίσιο αυτό
εντάσσεται η σύσταση προς τις τράπεζες να... ξετρυπώσουν μέχρι το τέλος Δεκεμβρίου
τους «στρατηγικά κακοπληρωτές», οι οποίοι έχουν κινητή και ακίνητη περιουσία,
συνήθως φοροδιαφεύγουν και κάνουν εξ αυτού χρήση της προστασίας για την πρώτη
κατοικία. Πρόκειται για 20-25.000 δανειολήπτες στεγαστικών δανείων. Σε ό,τι
αφορά τις επιχειρήσεις, οι πλειστηριασμοί θα προχωρούν κανονικά, με συνοπτικές ως
προς τον χρόνο διαδικασίες.
11.Ποια Θα
είναι η στρατηγική για τα «κόκκινα» καταναλωτικά δάνεια;
Πρόκειται για μία ιδιαίτερη κατηγορία δανείων, καθώς πολλά από αυτά μετά
τις ρυθμίσεις που υπέστησαν διαθέτουν εμπράγματες εγγυήσεις (συνήθως ακίνητο).
Στην περίπτωση που το ακίνητο είναι πρώτη κατοικία και ο δανειολήπτης πράγματι
δεν μπορεί να αποπληρώσει, η τράπεζα αναμένεται να προχωρήσει σε κούρεμα και
ρύθμιση του εναπομείναντος ποσού.